هورامانات

اثرات زیست محیطی کارخانه شن و ماسه سروآباد بر روی اکوسیستم رودخانه +تصاویر

کارخانه های شن و ماسه از واحدهایی هستند که در ابعاد مختلف می توانند آلودگی های زیست محیطی و تخریب طبیعت و بستر رودخانه ها را به همراه داشته باشند.

به گزارش خبرنگار اورامانات، از ميان منابع اساسي سازنده حيات, آب از اهميت ويژه اي و بسزايي برخوردار است.رودخانه ها از دير باز مورد توجه جوامع بشري بوده اند و در اساس زندگي و شكل گيري جوامع انساني و تمدنهاي بشري بسيار موثر واقع شده اند. رودخانه‌ها در حقیقت منابع حیاتی آب شیرین جهت استفاده در امور کشاورزی، شرب و صنعت ،تامين رزق, اقتصادي, تغذيه, انرژي , تفرج و توسعه به شمار می‌روند و هرگونه آلودگی در آنها می تواند بر کیفیت زیست محیطی سایر بخش های طبیعت تاثیرگذار باشد . از نقطه نظر آلودگی ، هر رودخانه دارای ظرفیت خود پالایی معینی است و چنانچه ورود آلاینده ها به آن بیش از حد پذیرش رودخانه باشد ، در این صورت مشکلات زیست محیطی در آن به صورت پایدار در خواهد آمد. آلودگی رودخانه ها یكی از مهمترین مسائل و معضلات زیست محیطی است كه امروزه مورد توجه فراوان قرار گرفته است .

 از سوی دیگر رودخانه ها را می توان آسیب پذیرترین اکوسیستم ها در برابر آلودگی به حساب آورد چرا که اغلب منابع آلاینده انسان زاد چون صنایع و یا مناطق شهری و روستایی (به علت اتکاء آنها به منابع آب سطحی) در اطراف و یا در نزدیکی رودخانه ها متمرکز شده اند. در اکثر شهر ها رودخانه‌ های ناحیه شهری و مسکونی همواره کانون تخلیه فاضلابها، زباله ها و نخاله های ساختمانی هستند.بخصوص در حاشیه شهرها این رخداد از شدت بیشتری برخوردار می باشد. این پدیده باعث می گردد تا رودخانه‌  چهره زشت به خود گیرد .

 یکی از انواع آلایندگیهای محیط زیست استان پسابهای کارخانجات تولید شن و ماسه هستند. به علت نبود آمایش سرزمین و مکان یابی مناسب ، تمرکز واحدهای تولیدی در استان درست انجام نشده است و به همین دلیل هرساله شاهد سرازیر شدن پساب های به آب رودخانه ها و دریاچه ها و مرگ و میر آبزیان هستیم. حداقل از هم اکنون باید برای مکان یابی شهرک های صنعتی این استان چاره اندیشی شود تا از خسارت بیشتر جلوگیری به عمل آید.

کارخانه های شن و ماسه از واحدهایی هستند که در ابعاد مختلف می توانند آلودگی های زیست محیطی و تخریب طبیعت و بستر رودخانه ها را به همراه داشته باشند.

یکی از این کارخانه های شن و ماسه فعال در کنار رودخانه سیروان و روبری روستای دورود است که علارغم تذکرات مکرر ادارات ذیربط و مربوطه بازهم نکات لازم را رعایت نکرده و با ریختن پساب ماسه شویی هر روزه در ساعات 4 تا 5 بعد از ظهر به مدت دو تا سه ساعت باعث آلودگی و بالا رفتن غلظت گردوخاک در بستر رودخانه و درنتیجه مردن تعداد زیادی از ماهی های این رودخانه می شود.

فعالیت غیراصولی این واحدهای صنعتی از یک سو موجب خسارات جدی به بستر رودخانه ها شده و از سوی دیگر آلودگی هوا، آب و خاک از دیگر پیامدهای فعالیت این واحدهای آلاینده است.

افزایش ذرات معلق در هوا و خروج پساب تا مسافت زیادی از محل فعالیت این واحدها موضوعی است که گاه موجب ابراز نارضایتی و انتقاد افراد ساکن در محدوده کارخانه های شن و ماسه شده است.

در این میان وضعیت فعالیت کارخانه های شن و ماسه در برخی شهرستانهای استان بارها موجب انتقادات مسئولان مختلف قرار گرفته است، انتقاداتی که محیط زیست را وارد میدان کرده تا برای مقابله با آلایندگی این واحدها دست به دامن دستگاه قضایی شود.

رودخانه به عنوان يك اكوسيستم با ارزش زيستگاهي , طيف گسترده اي از گياهان, حشرات و پرندگان آبزي, ماهيان را از لحاظ غذايي تامين مي نمايد. روابط اكولوژيك بين همه آنها طوري است كه بقا همديگر را تضمين مي نمايند و در صورت آسيب رسيدن به هريك, سايرين نيز از آسيب مصون نخواهند ماند.

امروزه رودخانه ها به واسطه ذخاير سرشار شن و ماسه در درون آنها همواره مورد توجه انسانها بوده و نقشهاي را در توسعه منطقه بازي كرده است .رودخانه ها جدا از تغييرات طبيعي خود كه آرام آرام در جريان است, تحت تاثير فعاليتهاي انساني در معرض دگرگونيهاي عمیقی قرار دارند.

موقعيت استراتژيك رودخانه استان سبب شده است كه تعداد زيادي از برداشت كنندگان شن و ماسه در درون و حاشيه رودخانه طوري پهنه بگيرند كه ميدان مبارزه براي آبزيان رودخانه و ساكنين آن بسته باشد. از سوي ديگر شتاب ناموزون توسعه اقتصادي و توليد واحدهاي شن و ماسه وابسته به معدن رودخانه با ظرفيت محيط و منابع طوري انجام گرفته كه مشكلات زيست محيطي اين واحدها مستقيمًا متوجه رودخانه گشته و آثار سوء ورود آلاينده هاي ناشي از فعاليت همين واحدهاي شن و ماسه به رودخانه تحميل شده است.

هدف اصلي در اين بررسي در واقع شناخت اهمیت زیست محیطی رودخانه و عوامل مخرب در آن و طرح هاي كنترل كننده پيشنهادي و در نهايت فقط نگهداري منابع با ارزش رودخانه مي باشد.

برداشت رسوبات آبرفتي و بهره برداري بي رويه از بستر رودخانه ها ضمن بالارفتن سطح اثرات زيانبار آلودگي هاي مكانيكي موجب تغييرات در منطقه برداشت مي گردد. اين تغييرات محدود به منطقه برداشت نبوده و بلكه كيلومترها پايين تر و بالاتر مي تواند ظاهر شود. بروز اين تغييرات در اكولوژي رودخانه سبب دگرگوني در تركيب و تعادل جمعيت زيستمندي آبزي رودخانه شده و در نتيجه باروري و كاركرد اكوسيستم و رژيم رودخانه را به شدت كاهش مي دهد.

بررسي هاي انجام شده نشان مي دهد بهره برداري و برداشت بي رويه شن و ماسه از بستر رودخانه ها باعث اختلال شديد در تعادل بيولوژيك و اكولوژيك رودخانه مي گردد كه داري ٣ اثراصلی در رودخانه مي باشد:

١‐ تغييرات در كيفيت فيزيكی و شيميايي آب رودخانه.

٢‐ تغيير در الگوي جريان طبيعي آب، در نتيجه تغيير و دگرگوني در مقطع طولي و عرضي رودخانه به دليل عميق تر سازي بستر و تشديد فرسايش در حاشيه رودخانه.

٣‐ افزايش بار محيط زيست با مواد رسوبي معلق در نتيجه تخليه آب مورد استفاده در شستشوي شن و ماسه و همين طور عمليات بهره برداري از شن و ماسه.

اثرات بيولوژيك برداشت شن و ماسه رودخانه با اين كه پيامدهاي منفي خاص خود را دارد اما تاثير منفي این رسوبات, مواد معلق با مسدود كردن آبشش ماهيان بروز مي كند. در صورتي كه تراكم بار مواد معلق زياد باشد سبب اختلال در سيستم تنفسي ماهيان شده و مرگ و مير آن ها را سبب مي گردد.

برداشت شن و ماسه از بستر رودخانه ضمن وادار كردن ماهيان به مهاجرت به بالادست رودخانه، عملاً با فرسايش بستر رودخانه نيز محل و مناطق تخم ريزي ماهيان را از بين برده و تاثير زيانباري بر توليد مثل و تخم ريزي بسياري از گونه هاي ماهيان موجود در رودخانه گذاشته است. بار رسوبي مواد معلق رودخانه مانعي در برابر تغذيه ماهيان بشمار مي رود و از تغذيه ماهيان كم و بيش جلوگيري مي كند.

برداشت شن و ماسه پیامدهای کیفی زیادی در بر دارد ، که در سرنوشت اکوسیستم های رودخانه ای نقش تعیین کننده دارند.صدماتی که برداشت شن وماسه به محیط زیست رودخانه ها وارد می کند به موقعیت ، روش و نحوه فعالیت های مربوط به برداشت از بستر رودخانه ها بستگی دارد.

با توجه به اثرات  گاهاﱟ غیر قابل جبران اختلالاتی که طی برداشت شن و ماسه به رودخانه ها وارد می شود لازم است پیشنهادات زیر به طور جدی مورد توجه قرار گیرند:

1-  محدود کردن کامل میزان برداشت شن و ماسه رودخانه های و تشویق واحدها به سمت برداشت شن و ماسه کوهی .

2-  جدا کردن منطقه فعالیت های برداشت و مجرای آبریز.

3-محدود کردن مجوزهای برداشت شن و ماسه در یک دوره معین و نظارت واقعی بر حسن اجرا.

4-نظارت مناسب و بازدارنده ، بر حجم برداشت متناسب با مجوز صادر شده .

5-  موظف کردن بهره برداران به احیاء محیط زیست رودخانه پس از خاتمه فعالیت .

6-در مورد متقاضیان جدید برداشت شن و ماسه ، باید پیامدهای برداشت مورد ارزیابی قرار گرفته و نتیجه آن قبل از صدور مجوز مشخص گردد.

7- احداث حوضچه های ترسیب و آرامش جهت تصفیه پساب خروجی به محیط پذیرنده پساب.

انتهای خبر/ 

برچسب ها :

نظرات کاربران :

دیدگاه های ارسالی شما، پس از تایید توسط مدیریت در وب سایت منتشر خواهد شد.
پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.

نام	*
کد امنیتی